ایدئولوژی

به نظر بنده دوران ایدئولوژی سر آمده! منظور بنده از ایدئولوژی مجموعه‌ای است از باورها و ایده‌ها که به عنوان مرجعِ توجیه اعمال، رفتار و انتظارات افراد عمل می‌کند. حالا این ایدئولوژی می خواهد در غالب –یسم ها (که البته در جامعه ما کمتر دیده می شود.) باشد و یا مذهب (که از قضا بسیار به آن مبتلاییم). برای درک این مساله هم در درجه اول باید آنقدر جرات داشته باشیم که بتوانیم برهنگی این حقیقت را نظاره کنیم!

دکتر فرهنگ هلاکویی عزیز مثال جالبی در این زمینه دارد که به زیبایی هر چه تمام تر مساله را بیان می کند: فرض کنید شما یک مرغی دارید که می خواهید آن را نوش جان کنید. برای این کار شما دو راه پیش رو دارید. اول آن که مرغ را همین طوری با تمام پر و بال و آت و آشغال هایش بریزید داخل قابلمه و دوم این که بنشینید سر فرصت اول پرهایش را جدا کنید بعد اعضایش را... حسابی بشوریدش. اضافاتش را خارج کنید و آنچه باقی می ماند را پخته، میل بفرمایید. یعنی کاری که هر انسان متمدن امروزی انجام می دهد!

ببینید عزیزان من... اعتقاد به تمامیت یک ایدئولوژی حالا چه مارکسیسم یا لیبرالیسم یا هر چه چیز دیگر یعنی همان مرغ را با آت و آشغال هایش میل کردن و به دنبال آن ارائه توجیه و استدلال برای پذیرفتن چیزی که قلب و روح و روان شما ذاتا آن را پس می زند! و این یعنی خود را به دردسر انداختن و دائما با خود در تضاد بودن.

حالا در مورد مذهب هم همین است. به طرف می گویی "خب خانم عزیز... شمایی که انقدر مسلمانی از نظرتان اکی است اگر همسر محترم زوجه دیگری که حق مسلمش است اختیار کند؟" و اینجاست که استدلال ها شروع می شود که در دوران پیامبر چون ملت شهید می شده اند تعداد زنان فلان شده و همه آن هایی که خودتان بهتر از من می دانید. بعد باز برای آدم سمجی مثل بنده این سوال پیش می آید که اگر این طور است چرا در سوره نسا گفته شده "شما مردان مسلمان می توانید..." این مردان مسلمان یعنی هر مرد مسلمانی و به زمان یا مکان خاصی اشاره ندارد. مگر مرد شما مسلمان نیست؟!

من خودم می دانم که این حرف ها یعنی سرک کشیدن در کار تقدسات و مثل هر امر مقدس و غیرقابل شک و شبهه از دیدگاه بسیاری مردم، رگ غیرت ها را متورم می کند و طرف قبل از این که عقل و منطقش کار کند احساساتش برانگیخته می شود که "ای مردم بیایید یکی دارد عرش خدا را می لرزاند!" ضمنا این که بنده خودم زمانی "سجاده نشین باوقاری بودم" و این چیزهایی که خیلی ها می خواهند برای ارشادمان انجام دهند که از شانس فلان فلان شده ما وظیفه ای هم هست بر گردن ایشان، را خودمان از بریم!

من در تقابل با مذهب بلند نشده ام. کما این که بسیار معتقدم طبق گفته بزرگی که نامش خاطرم نیست، خداوند دو زبان برای گفتگو با ملت دارد. یکی زبان مذهب (که بحث خدای متشخص را عنوان می کند) و دیگری زبان ریاضیات (یا خدای غیر متشخص که قبلا در اینجا راجع به آن نوشته ام) که همان قوانین حاکم بر طبیعت اند... حالا این که چه کسی کدام زبان را انتخاب می کند، دیگر امری شخصی است و در هر حال قابل احترام. ولی در زبان مذهب حواسمان باشد زبان، زبان استعاره هاست. شما از یک داستان مذهبی باید پیام نهفته در آن را درک کنید نه این که آدم گیر بدهید که مثلا حضرت نوح چطور همه حیوانات را یکجا جمع کرده؟ مثلا به پنگوئن ها گفته بیایید سر کانال سوئز آنجا سوارتان می کنم؟! کسی که در چنین داستان غنی که اتفاقا بسیار جذاب و زیبا مسائل زیبای اخلاقی آموزش می دهد به دنبال قوانین طبیعی حاکم بر زندگی باشد راه را بیراهه رفته و از نظر بنده کسی که فکر می کند این داستان ها واو به واو عین واقعیت است و در بیان آن ها از هیچ آرایه هنری و ادبی استفاده نشده است هم همین طور! از طرف دیگر مذهب را درست و به جایش استفاده کنید. بروید آرامشتان را پیدا کنید و اخلاق بیاموزید و در جایی که کاربردی ندارد از آن استفاده نابجا یا به عبارت دیگر سواستفاده نکنید!

برگردیم به همان بحث قبلی... بله همان طور که گفتم دوران ایدئولوژی سر آمده و در عصر روشنگری انسان باید ایده آل گرا باشد. شما مجبور نیستید تمام چیزی را بپذیرید و مجبور نیستید حتما روی آن چیزی که هستید اسم بگذارید و خودتان را به یک مکتبی بچسبانید. هر فکر و اندیشه و نظر خوبی دیدید بپذیرید و آنچه غیرعقلانی و غیر منطقی است را بریزید دور. به عبارت دیگر همان طور که هلاجان گفت مرغتان را اول پاک کنید بعد بخوریدش! در این مسیر توجیه نکنید! پرت و پلا نگویید! توهم نزنید! مواد مصرف نکنید!... چیزی که عقلانی نیست، عقلانی نیست! این دوران و آن دوران هم ندارد! شما بخواهید یا نخواهید در این دوره زندگی می کنید. راه گریزی هم نیست. شما محکوم به این زمان و مکانید. مهم هم نیست که آ/خ.وند مسجد سر کوچه چه می گوید! مهم این است که شما چه فکر می کنید.

التماس تفکر!